Alexander Berkman

ABC van het Anarchisme

Vertaling uit het Engels door Ruud Uittenhout
Oorspronkelijke titel: What is communist Anarchism
New York: Vanguard Press 1929

Kelderuitgeverij, Utrecht &
De Vooruitgang, Amsterdam 2003

> verder lezen

Anton Constandse

ALARM, 1922-1926

ALARM, anarchistisch maandblad

> verder lezen

Thom Holterman

Anarchisme in de Lage Landen

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Anton Constandse

Anarchisme van de daad

De Vooruitgang en Kelderuitgeverij

> verder lezen

Seán M. Sheehan

Anarchisme, een reisgids

Oorspronkelijke titel: Anarchism London: Reaction 2003
Vertaling: Sies van Raaij

Kelderuitgeverij, Utrecht 2006

> verder lezen

Jacques J. Giele

Arbeidersbestaan

Artikelen van Jacques Giele deel 5

Met een inleiding van Johan Frieswijk

Besproken door Wim Berkelaar in OVT 24-2-2019

https://www.nporadio1.nl/ovt

> verder lezen

Jacques J. Giele

Arbeiderszelfbestuur in Spanje 1936-1939

> verder lezen

Nicolas de Condorcet

Beschouwingen over de negerslavernij

Voorwoord Meindert Fennema

Vertaling

Meindert Fennema

Geerje Karsten- van der Giessen

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Simon Carmiggelt

Carmiggelt over Cohen

De Kronkels van Simon Carmiggelt over Alexander Cohen

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Rudolf de Jong en anderen

Chris Lebeau

Kunstenaar en Anarchist

catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in het Museum Willem van Haren te Heerenveen 12 november 2011 tot 29 januari 2012.

Ferdinand Domela Nieuwenhuis Fonds
en Museum Willem van Haren

> verder lezen

Anton Constandse

De autobandieten

Met een inleiding van Dick Gevers

Omslag ontwerp Piet Gerards

Kelderuitgeverij - Utrecht
& Uitgeverij De Vooruitgang - Amsterdam/Chantilly 2009

> verder lezen

Anton Constandse

De bron waaruit ik gedronken heb

Herinneringen van een vrijdenker

Samenstelling en verantwoording Laurens van Krevelen
Met een nieuwe inleiding van Rudolf de Jong

Kelderuitgeverij, Utrecht 2009

> verder lezen

René Sanders

De chaosmaatschappij

Kelderuitgeverij, Utrecht & GrotesQue, Amsterdam 2010

> verder lezen

E. M. Forster

De Machine staat stil

VOORWOORD

The Machine stops van Edward Morgan Forster (1879-1970) werd voor het eerst gepubliceerd in 1909 in het novembernummer van de Oxford and Cambridge Review. E.M. Forster is vooral bekend van zijn romans A Room with a View (1908), Howards End (1910) en A Passage to India (1924) en door de filmbewerkingen van deze romans. Hierin schildert hij op ironische wijze de hypocrisie van de vroeg twintigste-eeuwse Britse klassenmaatschappij. In 1971, na zijn overlijden, verscheen de gedeeltelijk autobiografische roman Maurice, over een homoseksuele liefde. Forster schreef dit boek al in 1910. De sciencefiction-novelle The Machine stops is in zekere zin een uitzondering in zijn werk en toen deze novelle in 1928 in de bundel The Eternal Moment werd gepubliceerd vonden critici haar weinig overtuigend. Een dermate geautomatiseerde samenleving was onvoorstelbaar en stond veel te ver af van de toenmalige omstandigheden.
Na zijn studie aan het Kings College van de Cambridge University sloot Forster zich aan bij de groep intellectuelen, schrijvers en kunstenaars die later bekend zou worden als de Bloomsbury-groep. De Bloomsbury-groep had grote invloed op het toenmalige culturele leven. Tot deze groep behoorden onder meer het schrijversechtpaar Virginia en Leonard Woolf en de schrijvers Lytton Stracey en Molly MacCarthy, de kunstschilders Duncan Grant, Roger Fry en Vanessa Bell met haar echtgenoot de kunstcriticus Clive Bell. Verder maakten er de econoom John Maynard Keynes en de psychoanalyticus James Strachey deel van uit.
Forster schreef zijn novelle in reactie op eerdere sciencefiction schrijvers die een gunstig beeld schetsten van maatschappijen gekenmerkt door een sterke technologische ontwikkeling. Een voorbeeld hiervan is The Time machine van H.G. Wells dat in 1895 verscheen. Forster meende echter dat de groei van de technologie niet naar het hoogste geluk leidt maar naar ontmenselijking. ‘Voor een deel door de technische uitvindingen, zijn alle dingen waaraan ik gehecht ben in verval. De kunsten – en speciaal de kunst van de letteren – gaan achteruit, het platteland wordt vernietigd, de contacten tussen mensen verslechteren en wij zijn daartegenover getuige van de triomf … van datgene wat men ooit Mammon noemde en wat men momenteel de Britse Handel noemt.’
Forster heeft een afkeer van de in zijn jaren steeds verder voortschrijdende industrialisatie waardoor de plattelandsgemeenschappen en de landbouw verdrongen worden. De industrialisatie leidt tot centralisatie, tot een bureaucratische organisatie van de maatschappij, tot het samenpersen van mensen in grote grauwe steden en tot machtsovername door technocraten en managers. Hij betreurt de teloorgang van het platteland en de onomkeerbare verschraling van de biologische diversiteit. Hiermee staat hij in traditie van het anti-industriële socialisme van de Arts and Crafts beweging van William Morris, van John Ruskin en Edward Carpenter, die allen de kwalijke gevolgen van de industrialisatie aanklaagden. Forster anticipeert met deze novelle ook op de anti-utopieën van Yevgeni Zamjatin, Aldous Huxley en George Orwell.
De geautomatiseerde samenleving zoals Forster die beschrijft is tegenwoordig niet meer zo onvoorstelbaar als in 1928. Het lijkt alsof hij de realiteit van onze tijd verder heeft doorgedacht. Onze technocratische wereld levert ons 24 uur per dag elektriciteit, warmte, water, verstrooiing, vervoer overal naar toe, communicatiemiddelen op schermpjes die we mee kunnen nemen voor informatie en voor contacten met anderen. Internet is onze Machine geworden die ons ‘in real time’ overal alle informatie biedt, iedere directe communicatie mogelijk maakt en ons instrueert over wat te doen en te laten, te dragen en te denken. Zo brengt de mens van nu een groot deel van de dag door voor een scherm, ten koste van andere activiteiten, van menselijke relaties, van bewegen, buiten leven en in de natuur zijn.
En momenteel, op het moment dat dit boek verschijnt, wordt door de coronapandemie de bevolking door de hele of halve lock-down in sociale isolatie gedrongen en is helemaal alles gericht op de Machine van het internet. Samenkomsten en bezoeken zijn beperkt of verboden, mensen moeten oppassen voor en afstand houden van anderen. Het is thuis telewerken, met videovergaderingen, er is digitale school en universiteit, verstrooiing door series kijken en videospellen die op het scherm thuis gespeeld kunnen worden. Online medische consulten, online aankopen en thuisbezorgen van boodschappen maken dat niemand meer de deur uit hoeft. Het lijkt veel op wat Forster in deze anti-utopie beschrijft.
Hopelijk herkent de lezer zich in Kuno, een van de twee hoofdpersonen in deze novelle, in zijn poging zich van de Machine te bevrijden en weer in contact te komen met de natuur en met anderen.

De uitgever

 

Kelderuitgeverij

> verder lezen

redactie De Moker

DE MOKER 1923-1928

Opruiend blad voor jonge arbeiders & De Pook, orgaan tot onderlinge oprakeling 1926-1928

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Ron Blom

De Oorlog, voor de mensen een tragedie

De Provinciale Arbeiders- en Soldatenraad tijdens de Eerste Wereldoorlog in Friesland

> verder lezen

Johan Sonnenschein (red)

De totale Gorter

Publicatie van de Gorter Organisatie

INHOUD

GO    De Totale Gorter
Dennis Bos   Gorter en zijn uitgever, Bos
Anneke Brassinga  Gorter woordenaar / Hoe is het nu met je
Geert Buelens In hun macht. Mens en natuur in Pans Eerste Wereldoorlog fragment
Marten Buschman  ‘Gorter kon verschrikkelijk hard lopen’
Loranne Davelaar  Ecofeminist – avant la lettre, à contrecoeur
Piet Gerbrandy  De elementen
Jacob Groot   De andere kant van het zelfbeeld
Bram Ieven   Planetaire poëzie, kosmisch communisme
Frank Keizer  ik heb het over het verband gehad tussen …
Gaard Kets   Occupy Gorter!
Jan Kuijper   Shelley in Egypte
Johan Sonnenschein Nieuw Nu
Hannah van Binsbergen De waarheid in luilekkerland
Samuel Vriezen  F10
Hub Zwart   Herman Gorters Openbaring
 

> verder lezen

Johan Frieswijk

De Uitvaart van Ferdinand Domela Nieuwenhuis. 22 november 19

'Den makker die de massa uit doodsche slaafschheid heeft gewekt'

Inleiding van Johan Frieswijk:  Domela is dea

De begrafenis van Domela, Onze reis naar Amsterdam, Harmen van Houten

Geïllustreerd met de foto's van de uitvaart.

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Peter Kropotkin

De Verovering van het Brood

> verder lezen

Ludivine Benard

De Waarheid als roeping.

Het leven van Simone Weil

Deze biografie van de hand van Ludivine Benard geeft een  helder overzicht van het leven, het denken en de ontwikkeling  daarin van de Franse filosofe Simone Weil.

Johny Lenaerts maakte een voortreffelijke, goed leesbare vertaling

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Comte de Lautréamont

De Zangen van Maldoror

> verder lezen

Marinus van der Lubbe

Dossier Marinus van der Lubbe 1933/1934

> verder lezen

Simone Weil

Filosoof in de fabriek

Filosofische en politieke geschriften

Met een voorwoord, Kan de fabriek de ziel vervullen? Simone Weil na haar fabriekservaring.

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Albert de Jong

Fragmenten uit mijn leven

Inleiding Rudolf de Jong 'Over mijn vader Albert Andries de Jong (1891-1970) en Nawoord Arthur Lehning 'In memoriam Albert de Jong'&

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Jan Bervoets en Jose Estevao

Geknipte Spiegels

gedichten

Met een voorwoord van Johan Sonnenschein

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Thom Holterman

Groene kernenergie en andere valse concepten

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Anton Constandse

Grondslagen van het Anarchisme

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Anton Constandse

Grondslagen van het Atheïsme

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Piet Honig

Herinneringen van een Rotterdams revolutionair

> verder lezen

Michael Lausberg

Het anarchistisch Communisme

De Filosofie van Peter Kropotkin

Peter Kropotkin

‘Gemeenteraden moeten wijkraden van buurtbewoners laten meebeslissen.’ Met deze stelling uit het begin van de jaren 1970 vatte Roel van Duyn, gangmaker van Provo, in een bundel teksten van Kropotkin, zowel de ervaring van de protestbeweging van de jaren 1960 als de bijdrage van Kropotkin tot het anarchisme samen. Het is een idee dat opnieuw aan belang wint.

Kropotkin pleitte ‘voor volkomen onafhankelijke gemeenten, bevrijd van de voogdij van de staat’. Net zoals de burgers uit de middeleeuwse gemeente zich moesten bevrijden van de heer, zou de tegenwoordige gemeente zich van de staat moeten bevrijden: ‘De gemeente der toekomst heeft geen keuze: of de gemeente zal volkomen vrij zijn om alle instellingen in het leven te roepen en alle hervormingen en omwentelingen tot stand te brengen die ze nodig acht, of ze zal blijven wat ze tot op heden was: een toevoegsel van de staat, in al haar bewegingen geketend, steeds met de staat van mening verschillend…’

De gemeenten bevrijden van de voogdij van de staat: voor velen lijkt het een vreemde gedachte. ‘Weet men dan niet dat de mens duizenden jaren in maatschappijen heeft geleefd vooraleer hij de staat kende?’ repliceert Kropotkin. ‘Men vergeet dat de staat voor de Europese volkeren van latere oorsprong is, dat hij nauwelijks uit de zestiende eeuw dateert. Men miskent dat de roemrijkste tijdperken van de mensheid diè waren toen vrijheden en plaatselijk leven nog niet door de staat waren verwoest en toen vele mensen in gemeenten en vrije federaties leefden.’

Maar de staat, is dat geen handig instrument om ‘harmonie’ in de maatschappij te creëren? Helemaal niet, zegt Kropotkin. De staat is volgens hem een organisatie die in de loop van drie eeuwen uitgewerkt en langzaam vervolmaakt werd met als de doel de privileges van bepaalde klassen te handhaven, privileges die erin bestaan te profiteren van de arbeid van de meerderheid van de bevolking.

Kropotkin werpt de vraag op of de staat, die volgens hem in de geschiedenis van de beschaving uitgewerkt werd om een wettelijk karakter te geven aan de uitbuiting van de massa door de bevoorrechte klassen, het instrument kan zijn van haar bevrijding. Vormen zich anderzijds niet reeds in de evolutie van de moderne maatschappijen andere groeperingen dan de staat, die groeperingen die in de maatschappij de coördinatie, de harmonie van de individuele pogingen kunnen brengen en het instrument worden van de bevrijding van de massa zonder toevlucht te nemen tot de onderwerping van allen aan de piramidale hiërarchie van de staat?

Kropotkin wijst erop dat zich in de loop van de geschiedenis vele voorbeelden voorgedaan hebben die aantonen dat telkens als nieuwe sociale lagen activiteit en intelligentie begonnen te ontwikkelen, zij een scheppende kracht begonnen te ontplooien en nieuwe vormen van politieke organisatie wisten te vinden.

Kropotkin verwijst in dit verband naar de vrije steden in de middeleeuwen, die vanaf de eerste dag nieuwe instellingen schiepen in de vorm van hun ‘eedgenootschappen’, genootschappen waarvan de leden elkaar onderlinge bijstand beloven. Zij waren georganiseerd op basis van onafhankelijke, soevereine stadsdelen – de straat en de wijk of secties (federaties van straten) – en anderzijds de gilde, die eveneens onafhankelijk was; op basis van de georganiseerde en soevereine kunsten (die bijgevolg elk haar ‘rechtspraak’, haar banier en haar militie hadden) en uiteindelijk op basis van het forum, de volksvergadering, die de federatie van de stadsdelen en de gilden vertegenwoordigde.

Een hele reeks instellingen, die haaks stonden op de geest van de Romeinse staat en van de theocratische staat van het oosten, werden op die wijze ontwikkeld in de loop van drie of vier eeuwen. ‘Wie zou er,’ zo vraagt Kropotkin zich af, ‘een ogenblik aan kunnen twijfelen dat dit nieuwe instellingen waren, die voortspruitten uit het federaal beginsel en met eerbiediging van de individualiteit die aan de Communes van de middeleeuwen toestonden de rijke beschaving, de kunsten en de wetenschap te midden van de duisternis van het tijdperk te ontwikkelen, die wij in de 15de eeuw aantreffen?’
Kropotkin verwijst eveneens naar de Franse Revolutie van 1789, die hij een ‘stedelijke revolutie’ noemt. Omdat een revolutie niet gemaakt wordt door decreten, waren het volgens Kropotkin de duizenden dorps- en stadsgemeenten die zich belastten met de afschaffing van de feodale rechten in die plaatsen.

Het is volgens Kropotkin absoluut noodzakelijk dat de massa de middelen vindt voor haar bevrijding die haar in staat stellen haar scheppende kracht te ontplooien en zelf nieuwe gelijkheidsvormen voor productie en distributie uit te werken. De staat en de nationale vertegenwoordiging kunnen die volgens Kropotkin niet vinden; de mensen zèlf zullen die moeten vinden.

Hetzelfde geldt voor de vormen van de politieke organisatie. Om zich vrij te maken van de exploitatie die zij ondergaan onder de voogdijschap van de staat, kan de massa niet blijven onder de heerschappij van de vormen die de ontplooiing van het volksinitiatief verhinderen. Deze werden uitgewerkt door de regeringen om de verknechting van het volk te bestendigen, ten einde te beletten dat hun scheppende kracht zich ontplooit en de instellingen van wederzijds dienstbetoon zich uitwerken op basis van gelijkheid. En Kropotkin besluit: ‘Nieuwe vormen moeten gevonden worden om het tegenovergestelde doel te dienen.’

De Amerikaanse pionier van de sociale ecologie Murray Bookchin (1921-2006) plaatst zich in de traditie van Kropotkin als hij het historisch potentieel van de gemeente, als de voedingsbodem van geest en debat, wil verwerkelijken. Het communalisme waar hij voor pleit probeert ‘resoluut een einde te maken aan statelijke gemeentelijke structuren en deze te vervangen door instellingen met een libertaire strekking. Het beoogt de bestuursinstellingen van steden radicaal om te vormen tot democratische volksassemblees, die gestoeld zijn op buurten, dorpen en steden. In deze volksassemblees gaan burgers – uit de middenklassen èn uit de arbeidersklassen – op een ‘face to face’- basis aan de slag met gemeentelijke aangelegenheden, nemen zij bestuurlijke beslissingen in een directe democratie, en verwezenlijken het ideaal van een humanistische, rationele maatschappij.’Peter Kropotkin

‘Gemeenteraden moeten wijkraden van buurtbewoners laten meebeslissen.’ Met deze stelling uit het begin van de jaren 1970 vatte Roel van Duyn, gangmaker van Provo, in een bundel teksten van Kropotkin, zowel de ervaring van de protestbeweging van de jaren 1960 als de bijdrage van Kropotkin tot het anarchisme samen. Het is een idee dat opnieuw aan belang wint.

Kropotkin pleitte ‘voor volkomen onafhankelijke gemeenten, bevrijd van de voogdij van de staat’. Net zoals de burgers uit de middeleeuwse gemeente zich moesten bevrijden van de heer, zou de tegenwoordige gemeente zich van de staat moeten bevrijden: ‘De gemeente der toekomst heeft geen keuze: of de gemeente zal volkomen vrij zijn om alle instellingen in het leven te roepen en alle hervormingen en omwentelingen tot stand te brengen die ze nodig acht, of ze zal blijven wat ze tot op heden was: een toevoegsel van de staat, in al haar bewegingen geketend, steeds met de staat van mening verschillend…’

De gemeenten bevrijden van de voogdij van de staat: voor velen lijkt het een vreemde gedachte. ‘Weet men dan niet dat de mens duizenden jaren in maatschappijen heeft geleefd vooraleer hij de staat kende?’ repliceert Kropotkin. ‘Men vergeet dat de staat voor de Europese volkeren van latere oorsprong is, dat hij nauwelijks uit de zestiende eeuw dateert. Men miskent dat de roemrijkste tijdperken van de mensheid diè waren toen vrijheden en plaatselijk leven nog niet door de staat waren verwoest en toen vele mensen in gemeenten en vrije federaties leefden.’

Maar de staat, is dat geen handig instrument om ‘harmonie’ in de maatschappij te creëren? Helemaal niet, zegt Kropotkin. De staat is volgens hem een organisatie die in de loop van drie eeuwen uitgewerkt en langzaam vervolmaakt werd met als de doel de privileges van bepaalde klassen te handhaven, privileges die erin bestaan te profiteren van de arbeid van de meerderheid van de bevolking.

Kropotkin werpt de vraag op of de staat, die volgens hem in de geschiedenis van de beschaving uitgewerkt werd om een wettelijk karakter te geven aan de uitbuiting van de massa door de bevoorrechte klassen, het instrument kan zijn van haar bevrijding. Vormen zich anderzijds niet reeds in de evolutie van de moderne maatschappijen andere groeperingen dan de staat, die groeperingen die in de maatschappij de coördinatie, de harmonie van de individuele pogingen kunnen brengen en het instrument worden van de bevrijding van de massa zonder toevlucht te nemen tot de onderwerping van allen aan de piramidale hiërarchie van de staat?

Kropotkin wijst erop dat zich in de loop van de geschiedenis vele voorbeelden voorgedaan hebben die aantonen dat telkens als nieuwe sociale lagen activiteit en intelligentie begonnen te ontwikkelen, zij een scheppende kracht begonnen te ontplooien en nieuwe vormen van politieke organisatie wisten te vinden.

Kropotkin verwijst in dit verband naar de vrije steden in de middeleeuwen, die vanaf de eerste dag nieuwe instellingen schiepen in de vorm van hun ‘eedgenootschappen’, genootschappen waarvan de leden elkaar onderlinge bijstand beloven. Zij waren georganiseerd op basis van onafhankelijke, soevereine stadsdelen – de straat en de wijk of secties (federaties van straten) – en anderzijds de gilde, die eveneens onafhankelijk was; op basis van de georganiseerde en soevereine kunsten (die bijgevolg elk haar ‘rechtspraak’, haar banier en haar militie hadden) en uiteindelijk op basis van het forum, de volksvergadering, die de federatie van de stadsdelen en de gilden vertegenwoordigde.

Een hele reeks instellingen, die haaks stonden op de geest van de Romeinse staat en van de theocratische staat van het oosten, werden op die wijze ontwikkeld in de loop van drie of vier eeuwen. ‘Wie zou er,’ zo vraagt Kropotkin zich af, ‘een ogenblik aan kunnen twijfelen dat dit nieuwe instellingen waren, die voortspruitten uit het federaal beginsel en met eerbiediging van de individualiteit die aan de Communes van de middeleeuwen toestonden de rijke beschaving, de kunsten en de wetenschap te midden van de duisternis van het tijdperk te ontwikkelen, die wij in de 15de eeuw aantreffen?’
Kropotkin verwijst eveneens naar de Franse Revolutie van 1789, die hij een ‘stedelijke revolutie’ noemt. Omdat een revolutie niet gemaakt wordt door decreten, waren het volgens Kropotkin de duizenden dorps- en stadsgemeenten die zich belastten met de afschaffing van de feodale rechten in die plaatsen.

Het is volgens Kropotkin absoluut noodzakelijk dat de massa de middelen vindt voor haar bevrijding die haar in staat stellen haar scheppende kracht te ontplooien en zelf nieuwe gelijkheidsvormen voor productie en distributie uit te werken. De staat en de nationale vertegenwoordiging kunnen die volgens Kropotkin niet vinden; de mensen zèlf zullen die moeten vinden.

Hetzelfde geldt voor de vormen van de politieke organisatie. Om zich vrij te maken van de exploitatie die zij ondergaan onder de voogdijschap van de staat, kan de massa niet blijven onder de heerschappij van de vormen die de ontplooiing van het volksinitiatief verhinderen. Deze werden uitgewerkt door de regeringen om de verknechting van het volk te bestendigen, ten einde te beletten dat hun scheppende kracht zich ontplooit en de instellingen van wederzijds dienstbetoon zich uitwerken op basis van gelijkheid. En Kropotkin besluit: ‘Nieuwe vormen moeten gevonden worden om het tegenovergestelde doel te dienen.’

De Amerikaanse pionier van de sociale ecologie Murray Bookchin (1921-2006) plaatst zich in de traditie van Kropotkin als hij het historisch potentieel van de gemeente, als de voedingsbodem van geest en debat, wil verwerkelijken. Het communalisme waar hij voor pleit probeert ‘resoluut een einde te maken aan statelijke gemeentelijke structuren en deze te vervangen door instellingen met een libertaire strekking. Het beoogt de bestuursinstellingen van steden radicaal om te vormen tot democratische volksassemblees, die gestoeld zijn op buurten, dorpen en steden. In deze volksassemblees gaan burgers – uit de middenklassen èn uit de arbeidersklassen – op een ‘face to face’- basis aan de slag met gemeentelijke aangelegenheden, nemen zij bestuurlijke beslissingen in een directe democratie, en verwezenlijken het ideaal van een humanistische, rationele maatschappij.’

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Pierre van Paassen

Het begin van de Spaanse Burgeroorlog

l'Infame

> verder lezen

Leo Tolstoj

Het sprookje van Ivan de dwaas

en zijn twee broers Semjon de Krijger en Taras de Buik, zijn stomme zuster Malanja, de oude duivel en drie kleine duiveltjes.

Bibliofiele genummerde uitgave, gebonden, met meer dan 40 tekeningen van Leo Schatz
vertaling: Tom Eekman

Kelderuitgeverij, Utrecht, GrotesQue, Amsterdam 2009

> verder lezen

Jacques J. Giele

Hoe zag Nederland er in 1850 uit?

De bijdrage van Jacques Giele aan de sociale geschiedenis van de negentiende eeuw.

Met een inleiding van Marten Buschman

> verder lezen

Comte de Lautréamont

Hondse Gedichten (I en II)

Brieven Biografie

> verder lezen

Jevgeni Zamjatin

In de provincie en andere verhalen

Deze vertaling is de laatste die Tom Eekman, emeritus hoogleraar slavische talen (1926-2012) maakte.

> verder lezen

Costas Despiniadis

Kafka en het anarchisme

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Albert Camus

Libertaire teksten

artikelen en lezingen van Albert Camus

Vertaling Johny Lenaerts

Inleiding Wim Berkelaar

Redactie Evert van der Tuin en Jaap van der Laan

Kelderuitgeverij 2024

> verder lezen

Emma Goldman

Mijn Leven

Van het eind van de negentiende eeuw tot haar deportatie naar Rusland in 1919 was Emma Goldman  een van de bekendste radicale vrouwen van Amerika.
Ze was anarchiste, feministe, voorstander van seksuele vrijheid, homoseksualiteit en geboortecontrole, pacifiste en ze kwam ook nog eens uit Rusland. Ze streed voor sociale rechtvaardigheid en libertaire opvoeding. Geen wonder dat deze combinatie sterke emoties opriep. Ze werd door miljoenen gehaat en door miljoenen vereerd.
Ze reisde voor haar lezingen onvermoeibaar door heel Amerika, schreef talrijke artikelen en kende daardoor nagenoeg iedereen in radicale kringen. In haar autobiografie beschrijft ze levendig haar ontmoetingen, haar lezingentours, haar processen wegens opruiing, haar gevangenschap, de vriendschappen in anarchistische en familiekring, haar relaties met Alexander Berkman en met de arts voor zwervers en prostituees Ben Reitman.
Dit eerste deel betreft de periode tot 1912, het grootste deel van Goldmans Amerikaanse periode

Deel 2
Deel twee van de autobiografie van Emma Goldman beslaat de periode van 1912 tot 1928.  Ze beschrijft de steeds moeilijker wordende situatie in Amerika door de toenemende repressie, uitmondend in twee jaar gevangenis voordat ze gedeporteerd wordt naar de Sovjet-Unie in 1919. De ontwikkelingen in dat land komen uitgebreid aan bod. Samen met haar partner Alexander Berkman reist ze door grote delen van de Sovjet-Unie en beschrijft de meedogenloze repressie door de bolsjewisten. Ze raakt diep teleurgesteld omdat ook daar de anarchisten bloedig vervolgd worden. Voor de begrafenis van Kropotkin in 1921 worden anarchisten tijdelijk uit de gevangenissen vrijgelaten. Het is de laatste anarchistische manifestatie in Moskou. Kort daarna wordt de opstand in Kronstadt bloedig neergeslagen door Trotski en besluiten Emma Goldman en Alexander Berkman naar Berlijn uit te wijken. Emma krijgt geen toestemming meer naar de VS terug te keren. Ze blijft in Berlijn en publiceert daar haar twee boeken met kritiek op de bolsjewisten. My disillusionment in Russia en My further disillusionement in Russia. In 1928 vestigt ze zich in Zuid Frankrijk en beging met haar levensverhaal. Haar autobiografie Living my life verschijnt in 1931 in New York.
Emma Goldman overleed in 1940.
 

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Roger Jacobs Murray Bookchin en Peter Kropotkin

Municipalisme

Het municipalisme als politiek alternatief, Roger Jacobs

Een nieuwe municipalistische politiek, Murray Bookchin

DE Gemeent

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Vera Figner

NACHT OVER RUSLAND

– Deel I: Vrijheid of dood
– Deel II: Twintig jaar in de kazematten
– Deel III: Terug in de wereld

Heruitgave van de editie van 1931/32 verschenen bij Allert de Lange in Amsterdam
Met foto's en een uitgebreid register van namen.

Kelderuitgeverij, Petersburg - Moskou 2002

> verder lezen

Rudolf Rocker

Nationalisme en cultuur

Inleiding Augustin Souchy. Nawoord Over de vertaalster Jeanne de Jong

Boek 1

Na de ondergang van de middeleeuwse stadscultuur en de tijd van het federalisme in Europa raakte het doel van het maatschappelijke leven langzamerhand uit zicht. Vandaag de dag is de maatschappij niet meer de natuurlijke verhouding van de mensen onderling die tot uiting komt in gemeenschappelijke geestelijke en stoffelijke belangen. In de nationale staat van nu is ieder maatschappelijk handelen een middel geworden om de wensen en behoeften van de bevoorrechte klassen te bevorderen en niet langer de belangen van de gemeenschap.

Voor de materiële belangen van kleine minderheden in een land is een gecentraliseerde nationale staat altijd een zegen geweest. Voor de vrijheid van het volk en het ontstaan van hogere cultuurvormen altijd een ramp.
Het kortzichtige bijgeloof dat bepaalde volkeren, rassen en klassen in het algemeen op een bepaalde wijze geestelijk en intellectueel superieur zijn, heeft al heel wat kwaad veroorzaakt en vertroebelt ieder dieper inzicht in maatschappelijke verschijnselen. Waar tussen de verschillende mensengroepen die tot dezelfde cultuurkring behoren een nauwe verwantschap bestaat, blijven gedachten en bewegingen natuurlijk niet beperkt binnen de politieke grenzen van de verschillende staten, maar komen zij langzamerhand overal op, waar ze door de economische en maatschappelijke levensomstandigheden worden bevorderd. En deze omstandigheden vindt men vandaag de dag in ieder land, waar de invloed van onze moderne beschaving wordt bespeurd, zelfs al werkt deze invloed niet overal even diep door.

Boek 2

Slechts op de grondslag van kameraadschappelijke samenwerking en de eenheid van alle maatschappelijke belangen is de vrijheid mogelijk; vrijheid voor de enkeling is niet mogelijk zonder rechtvaardigheid voor allen. Want ook de persoonlijke vrijheid heeft haar wortels in het sociale bewustzijn van de mens en ontleent slechts daaraan haar ware betekenis. Het anarchisme is een samenvatting van liberalisme en socialisme, bevrijding van het economische leven uit de boeien van de politiek, bevrijding van de cultuur van alle politieke macht, bevrijding van de mens door eensgezinde samenwerking met zijn medemensen.

De geschiedenis van de staat is de geschiedenis van de verdrukking en geestelijke knechting van de mensen. Het is de geschiedenis van de onbeperkte machtsbegeerte van kleine minderheden, die slechts kan worden bevredigd door het volk te onderdrukken en uit te buiten. Hoe dieper de staat met zijn talloze organen in het maatschappelijke leven doordringt, hoe meer zijn leiders er in slagen de mensen te veranderen in gedachteloze uitvoerders van hun wil, hoe onvermijdelijker het is dat de wereld een uitgestrekte gevangenis wordt waarin tenslotte geen schaduw van vrijheid meer is overgebleven.
Wij komen op voor de algehele uitbanning van het gezagsbeginsel uit het maatschappelijk leven en dus voor het vervangen van de staat in al zijn vormen door een hogere maatschappelijke cultuur die gegrond is op de vrijheid van de mens en zijn vrije samenwerking met zijn medemensen.

Tekst op achterzijde cassette

Nationalisme en Cultuur werd door Rudolf Rocker geschreven in het interbellum als reactie op de opkomst van extreem rechtse politieke stromingen als fascisme en nationaal socialisme. Hij wijst er op dat dat het opkomende nationalisme ontkent dat er te allen tijde culturele interactie plaatsvindt tussen bevolkingsgroepen met een verschillende achtergrond, terwijl het anderzijds ten onrechte allerlei nationale kenmerken en tradities als uniek en eeuwenoud voorstelt, die bij nadere beschouwing op propagandistische onwaarheden blijken te berusten. Zo rechtvaardigt het nationalisme de onderdrukking van de onderdaan ten bate van het algemeen belang dat de staat zegt te belichamen. Een algemeen belang dat in feite het belang van een kleine, bevoorrechte minderheid van de bevolking is. De nationale staat claimt de schepper en beschermer van de cultuur te zijn maar in feite bloeit de cultuur alleen daar waar de staat ontbreekt of een minimale rol speelt
De ware vrijheid bestaat slechts daar, waar zij wordt gesteund door de geest van persoonlijke verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid tegenover de medemens is een ethisch gevoel dat opkomt in de menselijke gemeenschap en waarvan de grondslag ligt in gerechtigheid voor iedereen en allen. Slechts waar dit beginsel van kracht is, is de maatschappij een ware gemeenschap, die in elk van haar leden die kostbare gevoelens van solidariteit wekt, die de ethische grondslag vormen van elke gezonde menselijke groepering. Slechts indien het solidariteitsgevoel gepaard gaat met het innerlijke verlangen naar maatschappelijke rechtvaardigheid, wordt de vrijheid een band, die allen verenigt; onder die voorwaarde wordt de vrijheid van de medemensen niet een beperking, maar een bevestiging en een versterking van de persoonlijke vrijheid.

Nationalisme en Cultuur is nog steeds uiterst actueel vanwege zijn krachtige veroordeling van alle vormen van racisme en van alle ideeën over nationale of culturele superioriteit. Het maakt duidelijk dat opvattingen over de eigen aard en eigen cultuur van een volk, uit dubieuze bronnen komen en volledig onjuist zijn.

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Rudolf Rocker

Onder Joodse Arbeiders

Herinneringen van een Duits anarchist

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Simone Weil

Onderdrukking en Vrijheid

Filosofische en politieke geschriften

En toch kan niets ter wereld de mens het gevoel ontnemen dat hij voor vrijheid geboren is. Wat er ook moge gebeuren, nooit kan hij het knechtschap verdragen; want hij kan denken. Hij heeft nooit opgehouden te dromen van een grenzeloze vrijheid, hetzij in de vorm van een geluk dat voorbij is en waarvan hij als straf beroofd werd, hetzij in de vorm van een toekomstig geluk dat hem gebracht zal worden door middel van een pact met een mysterieuze voorzienigheid. Het door Marx voorgestelde communisme is de jongste vorm van deze droom. Deze droom is steeds vruchteloos gebleken, net als alle dromen, of wanneer hij een troost was, dan enkel als opium. Het wordt tijd niet langer van vrijheid te dromen en te besluiten de vrijheid te denken.
Over de oorzaken van vrijheid en maatschappelijke onderdrukking (1934)

De filosoof en historicus Thomas Decreus schetst in zijn voorwoord de ontwikkeling van het denken van Simone Weil en geeft aan wat haar belang voor vandaag is.

De biografische schets is van de hand van de vertaler Johny Lenaerts.

> verder lezen

Siegbert Wolf

Open de poorten van de Vrijheid

Milly Witkop (1877-1955), anarchiste en feministe

Met voorwoord van Anya Topolski

Milly Witkop trok op haar 17e in 1894 in haar eentje naar Londen. Nadat ze daar onderdak en werk gevonden had kwamen haar ouders en zussen over. De situatie in de joodse wijk van het stadje in de Oekraïne waar ze woonden was onhoudbaar geworden door pogroms, toenemend antisemitisme en de economische achteruitgang. Milly was intussen betrokken geraakt bij de strijd van anarchisten tegen de mensonwaardige toestanden in de ‘sweatshops’ van de kledingindustrie, waar ze zelf ook werkte. Hier ontmoette ze haar levensgezel Rudolf Rocker, een Duitse boekbinder en anarchistisch propagandist. Met hem beleefde zij haar gelukkigste jaren met als hoogtepunt de succesvolle stakingen in de kledingindustrie in 1912.
In 1914 bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, werd Rudolf Rocker, als Duitser, geïnterneerd en kort daarna werd ook Milly gearresteerd wegens propaganda tegen de oorlog en voor dienstweigeren.
Bij haar verhoor verklaarde Milly het volgende:

‘Ik versta onder anarchisme een maatschappelijke toestand waarin de maatschappelijke uitbuiting en de politieke onderdrukking van de brede volksmassa’s door geprivilegieerde minderheden onmogelijk is. Met andere woorden, een maatschappelijke toestand waarin de producenten zelf de bezitters en de beheerders van de productiemiddelen en van alle sociale rijkdom zijn en waarin bijgevolg elke vorm van politieke overheersing en van economisch monopolie tot het verleden behoren. Anarchisme is dus die vorm van maatschappelijke organisatie waarin economische gelijkheid en politieke en geestelijke vrijheid een synthese vormen, waarin elk individu al zijn mogelijkheden ten volle kan ontwikkelen en waarin het grootste sociale gevoel hand in hand gaat met de grootst mogelijke onafhankelijkheid.’

Pas in 1918 kwam Milly weer vrij en ze vertrok met Rudolf Rocker en hun zoon Fermin naar Berlijn. Hier was ze actief in de feministische beweging, zo redigeerde ze Der Frauenbund, het blad van de Syndicalistische Frauen-Bund. Deze bond, die ze mede had opgericht, was onderdeel van de Duitse anarchosyndicalistische vakbond, de FAUD. Eind jaren twintig en begin dertig streed ze tegen het opkomende nazisme en antisemitisme. In 1933 vluchtten Milly en Rudolf op het laatste moment uit Duitsland en reisden via Frankrijk naar de Verenigde Staten.
Tot haar overlijden in 1955 bleef Milly Witkop, met haar partner Rudolf Rocker, actief in de anarchistische beweging, eerst ter ondersteuning van de revolutie in Spanje in 1936-39, in de Tweede Wereldoorlog streden ze tegen de nazibarbarij, en na de oorlog zetten zij zich in voor een vernieuwing van het anarchisme.

recensie:

https://libertaireorde.wordpress.com/2016/11/12/milly-witkop-1877-1955-anarchiste-en-feministe-een-leven-vol-strijd/

> verder lezen

Gustav Landauer

Oproep tot socialisme

Met een inleiding door Rudolf de Jong

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Anton Constandse

Opstand

Revolutionnair Maandblad 1926 - 1927 - 1928

> verder lezen

Murray Bookchin

Paden naar een groene toekomst

Vertaling en voorwoord Johny Lenaerts

Oorspronkelijke titel Remaking Society

De boodschap die de ecologie uitdraagt is die van diversiteit, een diversiteit in  eenheid. Deze berust niet op conflict maar op differentiatie, op waardering van het geheel door de diversiteit van haar bestanddelen. Klasse-, genderspecifieke, etnische en nationale belangen lijken allemaal beangstigend op elkaar en leiden tot een vernauwde wereldvisie in plaats van een brede vooruitstrevende visie. Deze belangen reduceren het algemeen belang tot specifieke belangen en de complementariteit tot het conflict. Onze beschaving kent een lange traditie waarin verschillen in ouderdom, gender en afstamming getransformeerd werden tot een hiërarchie van overheersing, waarin hiërarchieën evolueerden tot klassen en klassen tot staatsstructuren. We moeten de diepere grondslagen van de conflicterende belangen in de maatschappij voor ogen houden en op een revolutionaire manier oplossen. Laten we de aarde delen en al haar producten, ook die van technologie en arbeid, mogen niet langer het eigendom zijn van enkelingen; ze moeten voor iedereen naar zijn of haar behoeften beschikbaar zijn. Ook de macht van de elites moet herverdeeld tot een vorm waar allen in kunnen participeren. Zolang deze fundamentele problemen geen oplossing kennen, kunnen we geen algemeen belang formuleren voor een politiek waarmee de groeiende ecologische crisis en de onbekwaamheid van de maatschappij om daarmee om te gaan aangepakt wordt.
De sociale ecologie heeft een bijzondere en noodzakelijke dimensie aan de nieuwe libertaire bewegingen toegevoegd. De grootte van de gemeenschappen dient te passen binnen de natuurlijke belasting van hun regio’s om tot een nieuw evenwicht tussen stad en platteland te komen. Deze eisen zijn momenteel een ecologische noodzaak. Dit zijn geen schijnbaar utopische visies van gisteren of eergisteren, geen dromen en wensvoorstellingen van eenzame denkers. Het zijn de dwingende noodzakelijkheden indien we als soort willen overleven en in harmonie willen leven met een complexe natuurlijke wereld die met uitroeiing wordt bedreigd. De ecologie heeft de niet mis te verstane alternatieven opgeworpen: ofwel we aanvaarden schijnbaar ‘utopische’ oplossingen op basis van decentralisering, een nieuw evenwicht met de natuur en de harmonisering van de maatschappelijke verhoudingen, ofwel we worden geconfronteerd met de materiële en natuurlijke beperkingen van het menselijk leven op deze planeet.

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Peter Kropotkin

Peter Kropotkin over wetten en gevangenissen

Bundel met 3 brochures van Peter Kropotkin over wetten, gezag en gevangenissen.

> verder lezen

Roel van Duijn

PROVO & PROVOCATIES 1965-1967

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Gustav Landauer

Revolutie

Voorwoord Matthias Lievens

Inleiding Siegbert Wolf

Vertaling en biografisch nawoord Johny Lenaerts

Binnen het socialistische denken neemt Landauer een absoluut unieke positie in. Hij is wars van het ‘wetenschappelijk’ socialisme van de marxisten: zijn maatschappijkritiek en zijn argumentatie voor het socialisme zijn niet gebaseerd op de wetenschappelijke bewijsvoering dat het kapitalisme onhoudbaar is en tot crisis zal leiden. Maar ze berusten evenmin op morele principes van rechtvaardigheid of mensenrechten, gelijkheid of vrijheid, zoals in het ‘ethisch’ socialisme. Noch zijn ze gebaseerd op het idee dat kapitalisme dominantie en depolitisering met zich meebrengt en dat pas in het socialisme mensen echt politiek zullen kunnen participeren, zoals in wat je het ‘politiek’ socialisme zou kunnen noemen.
Zijn maatschappijkritiek en revolutionaire visie vertrekken van heel andere uitgangspunten. De sleutelkwestie is betekenis of ‘zin’: het leven in het moderne kapitalisme is betekenisloos of zinloos.  Revolutie is het streven naar nieuwe, betekenisvolle verbanden tussen mensen en met de natuur. Je zou het een zingevingssocialisme kunnen noemen, of in de terminologie van Landauer zelf: een socialisme van de ‘geest’. Die eigenzinnige invulling van het socialisme heeft wortels in het joods messianisme, de christelijke mystiek, de antiautoritaire traditie van Étienne de la Boétie tot Kropotkin, en het romantische denken over geschiedenis.
Landauer produceerde geen academische filosofie. Zijn werk is eerder visionair, het wil mensen in beweging brengen, hen op een andere manier naar zichzelf leren kijken. Toch zit er een diepe coherentie in, die het fascinerend maakt. Op basis van de notie van de geest ontwikkelt Landauer een originele visie op de geschiedenis, ontwikkelt hij nieuwe theorieën van de staat, het volk, en de intellectuelen, en geeft hij een heel eigen invulling aan het anarchistische socialisme.

De Leuvense politiek filosoof Matthias Lievens schreef een verhelderende en onmisbare inleiding.
 

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Augustin Souchy

Revolutie en burgeroorlog

Spanje 1936-1939

> verder lezen

Jan Bervoets

Richtlijnen voor de consument

Bijsluiter: Laurens Vancrevel

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Jacques J. Giele

Rond de Eerste Internationale

Artikelen van Jacques J. Giele, 4e bundel

Recensie

Jeroen Sprenger
Jacques Giele en de herwaardering van de 19de eeuw

De 19de eeuw wordt steeds interessanter. In 1929, in De arbeidende klasse van Nederland, citeert I.J. Brugmans een vakgenoot: ‘Er zijn zeker weinig onderdeelen van onze economische geschiedenis, van welke onze kennis zoo onbevredigend is, als het tijdperk volgende op het herstel van onze onafhankelijkheid’. In 2015 schetst de VPRO in de serie De IJzeren Eeuw een uiterst boeiend beeld van ingrijpende politieke, economische en sociale vernieuwingen. ‘Onze kennis’ is niet meer ‘zoo onbevredigend’. Eén van de historici die aan deze kanteling heeft bijgedragen is Jacques Giele (1942-2012). Een recente bundeling van enkele van zijn artikelen in Rond de Eerste Internationale brengt dat in herinnering.

In zijn inleiding schetst Johan Frieswijk de entree van Giele in de wereld van de gevestigde sociaalhistorici. In 1968 is hij afgestudeerd op twee scripties, een over de hongeroproeren en de politieke agitatie van radicale journalisten en andere revolutionairen rond 1848, de ander over de Eerste Internationale in Nederland. Het bijzondere van deze studies is tweeërlei. Allereerst werpt hij daarmee een nieuwe kijk op wat er aan sociale beweging is in Nederland, voorafgaand aan de opkomst van de georganiseerde arbeidersbeweging. Tot die tijd kijken sociaalhistorici net als Henriëtte Roland Holst in Kapitaal en arbeid (1902) naar die periode: "Waarlijk, de Ned. werkman was een paria in eigen land geworden. De tijdgenooten verwonderden zich, dat duizenden vreemdelingen een middel van bestaan vonden in een land van kronisch gebrek aan werk voor den inheemschen arbeider". Maar daarnaast boort Giele nieuwe historische bronnen aan uit de periode van onderzoek zelf, zoals politieregisters en dagbladen. Agenten van politie blijken vaste bezoekers te zijn van bijeenkomsten van radicale burgers en doen daar met naam en toenaam van aanwezigen zorgvuldig verslag van. Giele kan zo verbanden leggen tussen personen en – soms nog vluchtige – organisaties. En ook de invloed aangeven van buitenlandse leiders van de internationale arbeidersbeweging op de eerste arbeidersorganisaties in Nederland.

Die ervaring draagt Giele in de jaren zeventig over op zijn studenten aan de Universiteit van Amsterdam. Werkgroepen als Spontane stakingen bladeren maandenlang door jaargangen van het Algemeen Handelsblad op zoek naar ‘oproeren’, ‘stakingen’ of ‘strikes’, ‘bolle jijen’ en vele verwante termen die duiden op sociale woelingen. Vervolgens worden bezoeken afgelegd aan het Algemeen Rijks Archief en provinciale archieven, waar rechtstreeks toegang wordt verkregen tot de magazijnen. En zo diepen zij uit het Kabinet des Konings dossiers daarover op, soms ook van rechtszaken die zijn voortgevloeid uit die onrust, waaruit tal van tot dan toe onbekende gegevens over de betrokken arbeiders. Die zeker niet alleen uit het buitenland komen.

In ‘Rond de Eerste Internationale’ zijn negen artikelen opgenomen over de vroege Nederlandse arbeidersbeweging. Het zijn veelal journalistieke bewerkingen van bevindingen uit zijn doctoraalscripties, die later in druk toegankelijk zijn geworden. Voor de sociaalhistorici van nu is wellicht het tiende artikel over D. Hudig jr, De vakbeweging in Nederland. 1866-1878, leerzamer. Hudig is de eerste wetenschapper die – in 1904 - op de vakbeweging promoveert. Uit zijn kritische beschouwing, die zich toespitst op Hudigs behandeling van het bronnenmateriaal, verduidelijkt Giele zijn benadering. Hij kan niet anders dan diens disclaimer onderschrijven. “De geschiedenis die volgt is in hooge mate eene uitwendige geschiedenis gebleven”. Weliswaar staan niet alle bondsarchieven voor Hudig open, maar van de nog levende vakbondspioniers maakt hij maar spaarzaam en anoniem gebruik. Bymholt’s in 1894 verschenen Geschiedenis der Arbeidersbeweging in Nederland wordt genegeerd. En wat de kranten betreft haalt hij wel sporadisch de NRC aan en negeert hij het Algemeen Handelsblad, dat verschijnt in Amsterdam, waar het allemaal gebeurt. Zoals Giele met zijn doctoraal werkgroepen later zal aantonen.

De studies van Giele en zijn studenten geven in de 70er jaren niet alleen een nieuw licht op het ontstaan van de georganiseerde arbeidersbeweging. Ze maken ook duidelijk dat die geschiedenis niet langer los gezien kan worden van wat er verder in de 19de-eeuwse samenleving plaatsvindt. Zelf heeft Giele zich ingespannen met name de sociale gelaagdheid van de samenleving in beeld te brengen. Het is er niet van gekomen. Te vroeg heeft hij zijn pen neergelegd.

De TV-serie De IJzeren Eeuw laat een economisch dynamische 19de eeuw zien. Biografieën over de koningen Willem I, II en III bieden een beter beeld op de politiek en de regering. Annejet van der Zijl schetst in haar biografie van Gerard Heineken een boeiend beeld van energieke Amsterdamse ondernemers. Het zou mooi zijn als huidige historici ter completering van het beeld van de 19de eeuw, met behulp van digitale hulpmiddelen als Delpher, in de geest van Jacques Giele de beschikbare bronnen nog eens langs gaan. Om de sociale kant van die eeuw evenwichtiger in te kleuren.

Deze recensie verscheen op de blog van Onvoltooid Verleden

> verder lezen

Johan Sonnenschein (red)

Rondom Sonja Prins

Publicatie van de Gorter Organisatie

Aantekeningen van Sonja Prins en van de 25 andere medewerkers aan deze bundel, gedichten, schetsen, teksten, tekeningen en foto's.

Gorter Organisatie, Amsterdam

Kelderuitgeverij, Utrecht

> verder lezen

Marinus van der Lubbe

Roodboek

Van der Lubbe en de Rijksdagbrand

Publicatie van het Internationaal Van der Lubbe Comit�

Kelderuitgeverij, Leiden, Berlin, Leipzig 2001

> verder lezen

Jan Bervoets

Samenzwering van het regenwoud

Voorwoord: Het Surrealisme door Dick Gevers

Jan Bervoets werd op 18 november 1942 in Amsterdam geboren. Van 1961 tot 1970 studeerde hij Nederlands in Nijmegen. Daar kwam hij in aanraking met het surrealisme. Tegelijkertijd werd hij daar actief in het studentensyndicalisme, dat voor hem de basis werd voor een anarchistische visie op de samenleving. In diverse anarchistische tijdschriften publiceerde hij essays en rapporten.
In de jaren ’80 herontdekte hij het surrealisme. Dit gaf hem de mogelijkheid voor een eigen poëzie als reactie op de maatschappijbeamende richtingen van die tijd. Het taalmateriaal dat hij in zijn verbeelding en zijn omgeving tegenkomt is voor hem een instrument dat alle regels ontregelt. De strijd tegen wat als dagelijks bestaan beleden wordt maar het feitelijk niet is, laat in zijn werk niet zelden sporen na.

De sporen in dit boek zijn bedoeld om de lezer/es te confronteren en zelf mee te zoeken, misschien wordt hij/zij zelf wel schrijver.

Eerdere publicaties:
Onder andere associatie (uitgave in eigen beheer 1989)
Het klaarlichte molest (IJzer 1995)
Loflied op de beschaving (IJzer 1999)
Krankzinnige kolportage (uitgave in eigen beheer 2002)
Een transparante hoofddoek (Brumes Blondes 2010)

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Murray Bookchin

Sociale ecologie en politiek

Bookchins radicale politieke ideeën over een duurzame en libertaire maatschappij

“In de loop van de jaren heeft Murray Bookchin zijn opmerkelijke talenten en energie gewijd aan vele domeinen: geschiedenis, technologie, sociale organisatie, het streven naar rechtvaardigheid en vrijheid, en nog vele andere thema’s. In ieder geval heeft hij helderheid en inzicht voortgebracht, originele en provocatieve ideeën, en een inspirerende visie.”
Noam Chomsky

“Bookchins voorstellen zijn veruit de meest genuanceerde en radicale plannen voor het creëren van en het verantwoordelijke collectieve gebruik van de zogenaamde commons (alle natuurlijke hulpbronnen die we gezamenlijk bezitten) in een brede waaier van mogelijkheden.”
David Harvey
“De ecologische crisis, met zijn gewelddadige scheiding tussen mensheid en natuur, komt vooral voort uit de verdeeldheid tussen mens en mens. … Wanneer we opnieuw de duurzame weg van de natuurlijke evolutie willen inslaan en daarin een creatieve rol willen spelen, dan moeten we opnieuw ontwikkelingen op sociaal gebied in gang zetten en er een vindingrijke rol in spelen.”
Murray Bookchin

Murray Bookchin (1921-2006) stelt dat in de moderne industriële tijd de sterk groeiende bevolking op te kleine leefgebieden woont. Hierdoor zijn er onbeheersbare lokale afvalproblemen en allerlei vormen van vervuiling ontstaan, zoals water-, bodem-, en vooral luchtverontreiniging. Als oplossing ziet hij de ‘sociale ecologie’, een theoretisch model waarin hij als eerste denker de sociale, economische en politieke dimensie in de ecologische theorie integreert. Decentralisatie van de steden in zelfbesturende kleine eenheden en het gebruik van de lokale energiebronnen moeten zijns inziens de ecologische ramp waarop we afstevenen keren. Hij vat de ‘sociale ecologie’ op als een hefboom in de strijd van de burgers tegen de op continue groei gerichte kapitalistische economie.

Bookchin werkte een vernieuwend ‘anarchistisch’ model uit van maatschappelijke en politieke organisatie, waarin de participatie van gewone burgers en gemeentelijk zelfbestuur centraal staan. Hij zag hierin een essentiële rol weggelegd voor buurtcomités, wijkraden en een systeem van overkoepelende federale en confederale instellingen. Deze laatste instituties waren bedoeld voor het regelen van al die aangelegenheden die de grenzen van een bepaalde gemeente of provincie te boven gaan. Daarnaast houdt hij een pleidooi om de productieve ondernemingen onder de bevoegdheid van de lokale gemeentelijke assemblees te brengen.

Recensie op:

https://libertaireorde.wordpress.com/2018/03/18/murray-bookchin-sociale-ecologie-en-politiek-op-weg-naar-libertair-municipalisme/

> verder lezen

Jacques J. Giele

Stakingen en vakbeweging 1878-1890

Artikelen van Jacques J. Giele deel VI

Stakingen en vakbeweging 1878-1890 bevat de volgende artikelen:

Inleiding: Over organisaties en netwerken, Marten Buschman
Jacques Giele,
‘Socialisme en vakbeweging. De opkomst van socialistische vakorganisaties in Nederland (1878-1890) deel 1.
         Inleiding
1.      Fasen in de ontwikkeling van de arbeidersbeweging
2.      De strijd om de vakbeweging in Nederland (tot 1878)
3.      Op weg naar een socialistische vakbewegingspolitiek (1878-1885)
4.      De verhouding partij-vakbeweging (1885-1890)
5.      Landelijke vakbonden en plaatselijke verenigingen
6.      De vakbeweging als basis van de partij
7.      De reorganisatie van de SDB en haar nasleep
8.      De socialistische vakbeweging op de tweesprong
Jacques Giele, De stakingen in de jaren tachtig.*
         1882
         1883
         1884/1885
          1886/1887
          1888
          De stakingsgolf in de Venen 1889
Jacques Giele, De stakingsgolf van 1889. Havenarbeiders: de staking van 1889 en haar gevolgen.*
         1 Rotterdam
         2 Amsterdam
Jacques Giele, Metaalarbeiders: de staking in Rotterdam (1889).*
Jacques Giele, ‘Willem Ansing en de oprichting van de Sociaal-Demokratische Vereeniging in 1878.’
J. Giele, ‘Stam wilde Zeeuwen in binnenlanden van Brazilië.’
J. Giele, ‘De veerkracht van de mens. Op weg naar 1993.’

De met een * aangegeven artikelen zijn niet eerder gepubliceerd.

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Jacques J. Giele

Tegendraads en scherpzinnig

Dertig jaar Jacques Giele in artikelen.

Inleiding en redactie Marten Buschman

Biografische schets Bob Reinalda

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Meindert Fennema en Rosa Kösters

Ter gelegenheid van het verschijnen van \\\\\\\\

In plaats van een boekpresentatie

> verder lezen

Dennis de Lange

Tolstojanen in Nederland

Het Tolstojanisme als sociale beweging

Kelderuitgeverij, Utrecht, 2010, 2011

> verder lezen

Ferdinand Domela Nieuwenhuis

Van Christen tot anarchist

Gedenkschriften van Ferdinand Domela Nieuwenhuis

> verder lezen

Thom Holterman

Volken zonder staat

Antropologie en libertaire leerstukken

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Peter Kropotkin

Wederzijdse Hulp

een factor in de evolutie

> verder lezen

Louis Mercier Vega

Zonder papieren

Nawoord Rudolf de Jong
Vertaald uit het Frans door Dick Gevers en Jaap van der Laan.
Oorspronkelijke titel La chevauchee anonyme.
Geneve: Noir 1978

Kelderuitgeverij, Utrecht & Iris, Amsterdam 2002

> verder lezen